Yazara Gore Listeleme

Türk romanının klasik eserlerinden Aşk-ı Memnu Yapı Kredi Yayınları’nda. Halit Ziya’nın bu şaheseri, yazarın kaleminden çıktığı şekliyle, dili ve imlası korunarak, Handan İnci tarafından yayına hazırlandı. Halit Ziya  Uşaklıgil’in Mai ve Siyah’la birlikte ikinci önemli romanı Aşk- ı Memnu, görünüşte ölçüsüz ve biraz da maddi çıkara dayalı bir evliliğin ortaya çıkardığı “yasak aşk”ın felaketle sona eren acıklı öyküsüdür. Boğaziçi ’nde Melih Bey takımı diye tanınmış aileden Firdevs Hanım ’ın genç ve güzel kızı Bihter biraz müreffeh bir hayat sürmek, biraz da hafifmeşrep bir kadın olan annesinin kötü şöhretinden kurtulmak ve ona asla benzememek için iki çocuk sahibi, kırklı yaşlardaki Adnan Bey ’le evlenir. Bihter, Adnan Bey ’in yalısına gelin olarak geldikten bir süre sonra kocası Adnan Bey ’de bulamadığı aşkı, kocasının çapkın yeğeni Behlül’le yaşadığı yasak aşkta bulmayı dener. Ancak bir süre sonra Behlül’ün Bihter ’i yüzüstü bırakarak tekrar Beyoğlu ’ndaki eski sevgilisine dönmesi, ardından da Adnan Bey ’in son derece duygusal kızı, Nihal’le nişanlanmaya kalkmasıyla söz konusu “yasak aşk” bütün yalıda duyulur. Bihter kendi kendisiyle kısa bir mücadeleden sonra annesinden, Behlül’den ve yalıya gelin olarak gelmesini bir türlü hazmedemeyen, babasını kendisinden ayırdığını düşünen Nihal ’den intikam almak üzere intihar eder. Bunun üzerine Behlül kaçar, Nihal tekrar babasına kavuşur, yalının Bihter ’in gelmesiyle bozulan düzeni yeniden sağlanır. Aşk- ı Memnu, geçen yüzyılın başında bir yandan alafranga bir hayata girmekte olan toplumu bu yönüyle tanıtırken, bir yandan da Avrupa ’da görülen ve Batılı romancıların da kullandıkları soyaçekim ve determinizm gibi realizmin gerektirdiği bütün öğeleri başarıyla işlemiş, gözlemleri ve ayrıntılı betimlemeleriyle Türk romanında bir dönüm noktası oluşturmuştur.

Sanat eserinin oluşumunda çevre ve gözlemin kurgudan önce geldiğini kimse yadsıyamaz. Halid Ziya Uşaklıgil'in birçok eserinde olduğu gibi, iki kitaptan oluşan bu eserinde de, kendi çocukluk, gençlik ve olgunluk döneminden izlerin rahatlıkla görülebildiği hikâyeleri okurken bir yandan sanatçının "doluluk"unu oluşturan bu tür dikkatlerini yakalama fırsatı bulacak, bir yandan da sanatçının olgunluk döneminin üslubuyla bu etkilerin nasıl sanat eserine dönüştüğünü görme fırsatını bulacaksınız.

Yazarının samimi, objektif tutumu v sanatkârane üslubuyla Kırk Yıı edebiyatımızın anı türündeki en güze örneğidir. Kırk Yıl, sadece Halid Ziy Uşaklıgil'in yetişme ve olgunlu dönemini değil, tanıklık ettiği I] Abdülhamid döneminin toplumsa yaşamını, başta Servet-i Fünun olma üzere dönemin kültür ve edebiya çevrelerini tüm ayrıntılarıyla gözle önüne sermektedir. Kuşkusuz, b özellikleri bir anı kitabı olmasın rağmen Kırk Yıl'ı edebiyatımızın b türde en çok başvurulan ve kullanıla kaynak bir eseri haline getirmiştir.

Bir Acı Hikâye benim için 'efsane kitap'tır. (...) Bu eseri 1970'lerin sonunda okumuştum. Derin acısını yıllarca unutamadım. 1942'de yayımlanmış Bir Acı Hikâye'ye bunca duyarsız kalınışa elbette şaşırdım. Başka bir ülkede kaleme getirilmiş olsaydı, bu eserle yer yerinden oynardı. "Tiran'da intihar eden oğlu Vedat'a ilişkin anılar" diyor Necatigil. Bu kısa ama özlü ibare Bir Acı Hikâye'nin yazılış sebebini açıklıyor. (...) Halid Ziya bazan rüyalardan medet umuyordu: Kasırgalı bir akşamda Halil Vedad çekip gidiyor. Nereye? Cana kıyışa, kendi canına kıyışa... (...) Yayımlanışından bu yana yetmiş yıl geçmiş; Bir Acı Hikâye eşsizliğini koruyor. Daha önce 'roman' için ölümler yazmış Halid Ziya, bu kez, gerçek hayattaki yıkımı kaleme getiriyor. Getiriyor diyorum, çünkü her okuyan Bir Acı Hikâye'deki matemi şimdide, bugünde hissedecek. Yarın yine acı duyulacak bu eserden. Evet, yarın yine...