Eserlere Göre Listeleme

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edildikten sonra 1882 yılında kitap olarak yayımlanan Vah üç erkeğin arasında kalmış olan bir kadını merkezine alan bir romandır. Tanzimat sonrası edebiyat ve fikir dünyasının en temel çatışmalarından biri olan “Bey”ler ile “Efendi”ler arasındaki çatışma bu romanda da ortaya çıkmaktadır. Romanın ana karakterlerinden ikisi, Ahmet Mithat’ın pek çok kurmaca eserinde karşımıza çıkan iki zıt erkek karakterdir. Bu iki karakter; Mekteb-i Sultanî mezunu, Fransızcası mükemmel, Osmanlıcası kıt, gece âlemlerine düşkün Behçet Bey ve muntazam tahsil görmemiş olmasına rağmen her türlü ilimden feyz almaya çalışan, gönlü ve ahlakı yüce Necati Efendi’dir. Evli bir kadının, güzelliği sebebiyle başına gelen felaketlerin anla­tıldığı Vah’ta en önemli ve “yeni” karakter Ferdane Hanım’dır. Gelenekle modernizmin, Batı kültü­rüyle mevcut Doğulu yaşantının çatışma içinde olduğu ve ahlakî ya da algıya göre gayri ahlakî kırılmaların yaşandığı bir dönem için Ferdane Hanım bir çeşit prototip özelliği taşımaktadır.

Ehlibeyt, son derece ağır koşullarda yaşamaya mahkum edilmiş ve zorluklara karşı amansız mücadele sergilemişlerdir. Yeri gelmiş bunun bedelini canları pahasına ödemişlerdir. Tüm bunların yaşanmasının sebebi nedir acaba? Bunun cevabını İslam ümmeti sormuş mu acaba kendi kendine hiç...? Neden dedelerinin hatırı hiçe sayılıp vahşice katledilmişler? Sizce iktidar hırsı mı? Cevap, sizce tahta çıkanın karşısında onların bir engel teşkil etmesi sebebi mi sadece... Hayır... Bütün bunlar sadece gün yüzündeki sebepler.

Ama insan bazan san`ata bakarken yalnız onun sanatkarını görür. Çünkü böyle bakan insan, o eserdeki incelikleri gördükçe sanatkarını takdirle, bütün fikrini O`na hasreder. Adeta o san`at gözden kaybolur da sırf san`atkarı kalır. Artık o eser yok olsa da ne kıymet ifade eder. Zira onun san`atkarında böyle nice eserler meydena getirmek iktidarı var.

Kendilerini İslam'a nisbet eden insanların şaşkınlığı ve tevhidi kavrayan müslümanların dağınıklığı dikkate alındığı zaman, bu insanların kolay bir yoldan vahdete çağırmanın ne kadar boş ve anlamsız bir çağrı olduğu görülebilecektir. Ne var ki hazin bir iman erezyonunu yaşayan genel düzlemdeki müslümanlar için şimdilik fantazi olan vahdet konusu, ciddi ve kalıcı çalışmalarda bulunan sammi kardeşlerimiz için birçok güncel meseleyi de içine alan önemli bir konudur. Çünkü yaşadığımız coğrafyada Allah'ın dini adına yürütülen birçok çalışmada, ortak bir kıble ve istikamet sorunu vardır. Bu çalışmaları yürüten müslümanlarda ortak bir kimlik sorunu vardır. Toplumla ve insanlarla olan ilişkilerde ortak bir tavır ve ortak bir dacet sorun vardır.