Eserlere Göre Listeleme

Esnaf gruplarının kendi iç düzenleri, her bir grubun diğer esnaf grubuyla ve toplumun diğer katmanlarıyla olan ilişkileri tarihten önemli enstantaneler sunmakta, her bir kare ait olduğu bütünün parçasından bir şeyler taşımaktadır. Bu grupların ilişkilerinin ve kimliklerinin tespiti yapıyı tanıtan ve dolayısıyla bütünü ve tarihi anlamlı kılan bir araç hükmündedir. Araştırmalarda verilen istatistiksel bilgiler tek başlarına ele alındığında kendilerini ifade etmekte zorlanırlar ancak, başka verilerle birlikte değerlendirildiğinde bütünü tamamlarlar. Dolayısıyla hareket noktası, insanlığı, bir çizgisel zaman sürecine sıkıştırmadan, devirlerin kendi içsel düzenlerine müdahale etmeden, en az yorumla tasvir etmek ve sadece olanları anlama çabası ile kendini ve yaşadığı toplumsallığı daha anlaşılabilir kılmak olduğunda belki de tek tek insanların, grupların tarihi bütünün tarihini anlamlı kılabilecektir. İşte bu amaçla hazırlanan elinizdeki kitap, dönemlerinde önemli bir işlev yerine getiren, hep göz önünde olan ama toplumsal hayata katkıları bugüne kadar pek çalışılmamış bir esnaf grubunun, İstanbul hammallarının incelenmesinde bir ilk çalışma niteliği taşıyor. Bir taraftan hammal esnafının kökenlerini, geçimlerini, kurumsal yapılanmalarını, çalışma biçimlerini ele alırken, diğer taraftan dönemin arşivlerini takip ederek bir dönemin toplumsal ilişkilerini de gözler önüne seriyor.

Kitabın konusu: Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın ‘Seçme Eserleri’nin dördüncü cildi, tarih ilmini ilk başlangıçlarından günümüze dek uzanan süreci içinde ele alan makalelerin yanı sıra, okuyucuyu 18. Ve 19. yüzyıl Osmanlı düşünce dünyasında keyifli bir gezintiye çıkaran yazılarıyla da önemli bir boşluğu dolduruyor. Ortaylı, seyahatnamelerden lâyihalara, Thukydides’ten İbn-i Haldun’a, Tanzimat edebiyatından ilk Türkoloji ürünlerine, metinler ve tarihçiler arasında dolaşırken, Akdeniz dünyası içinde Türkiye, Galata’daki yabancı misyonların günlük yaşamı, Osmanlı seçkinleri ve Osmanlı devletinde laiklik hareketleri gibi geniş bir yelpazede okurlarını zenginleştirmeyi sürdürüyor.

"Osmanlı tarihinde 19. yüzyıl, öncekilerden çok farklı bir dönem oluşturur. 1820'lerden itibaren ticaret ve yabancı sermaye yatırımları, Osmanlı ekonomisini Avrupa kapitalizminin etki alanı içine çekti. Cumhuriyet Türkiyesi'nin devraldığı iktisadi yapılar bu dönemde ortaya çıktı. Birinci baskısı Türkiye'de ve İngiltere'de yayınlanan ve geniş tartışmalara yol açan bu kitapta Şevket Pamuk, 19. yüzyılın köklü dönüşümlerini nicel yöntemlere geniş yer ayıran bir çerçevede inceliyor. Birinci Dünya Savaşı öncesinde varılan noktayı iktisadi durgunluk ya da yıkım olarak nitelendirmek yerine, özellikle dünya ekonomisine daha fazla açılan kesimlerde bağımlılık ve büyümeyi birlikte düşünüyor"

Bu kitap tüm yönleri ile ve yalnızca Osmanlı'nın resmi belgelerine dayanarak Osmanlı Engizisyonunu ve uygulamalarını gözler önüne serme çabasındadır. Osmanlı'nın şeriat dışı inanç ve düşüncelere yönelik uygulamaları bizzat Padişah'ın sözleri olan "fermanlarla", en yetkili dinsel otorite olan Şeyhülislamların "fetvaları" ile hanedanın maaşlı elemanları olan vakanüvislerin yazdıkları ile ortaya konulmuştur... Engizisyon bir yok etmedir, kendi dışında bulunan her şeye karşı bir düşmanlıktır. Ve asıl korkuncu da tüm bunların üstün bir dinsel irade adına yapılmasıdır. Osmanlı'da devletin, hanedanın resmi dini şeriat olmuş, tüm toplumsal hayat şeriat emirleri doğrultusunda düzenlenmiş, şeriat dışı ve geniş kitlelerin inancını oluşturan Rafizilik/Bektaşilik/Kızılbaşlık kısaca "Batınilik" diyebileceğimiz akımlar ise baskı ve zulme maruz kalmıştır.