Eserlere Göre Listeleme

Zamanımızın entelektüel erdemlerinden biri; geçmişteki ve günümüzdeki inançlarımız arasındaki göreceliğin ve yabancı kültürlere ait medenileşme değerinin farkında olma istekliliğidir. Günümüz tarihçileri dünya tarihi içinde geçerli bir köprü kurmanın oldukça güç olduğunun bilincindedir. Bu güçlüğün sebebi insanoğlunun çok yakın bir tarihe kadar ortak geçmişe sahip olmayışıydı. Amerika medeniyetleri dünyadaki diğer medeniyetlerden kendilerini soyutlayarak görkemli bir uygarlık düzeyi elde ettiler. Aslında Akdeniz civarında yaşayan çok sayıda farklı antik insanlar birbirleriyle sık sık yakın temas halindeydiler ve dünyanın diğer bölgelerindeki medeniyetler hakkında çok az bilgiye sahiptiler. Çinliler kendilerininkinden daha üst düzeyde bir medeniyeti tam olarak bilmiyordu. 19 yy'a kadar sahip oldukları kültürün tüm dünya için geçerli olduğunu düşünüp kültürlerine ait ideallere saygı gösteriyorlardı. Ortaçağ Avrupa'sı, İslam dünyasıyla kurdukları başarılı temaslara karşın hâlâ kapalı bir toplumdu. Bu kitap Osmanlı gözüyle ve Osmanlı perspektifinden dünyayı görmek için Osmanlıları ve Avrupalıları incelemektedir. Profesör Itzkowitz'in Osmanlı imparatorluğu hakkında yazdığı deneme, oniki kitaplık bir serinin bir parçasıdır. ikinci çalışma Ortaçağda İslam üzerinedir.

Cumhuriyet döneminde demokrasinin işleyişi sık sık darbelerle kesildi. Aslında bu bizim eski bir geleneğimiz. Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri isyanlar ve darbeler, Fatih Sultan Mehmed’in ilk hükümdarlığı zamanında 1446 Buçuktepe İsyanı ile başlar ve 1913’teki Bâbıâli baskınıyla sona erer. Neredeyse Fatih Sultan Mehmed’den sonra isyanla yüzleşmeyen Osmanlı padişahı yok gibidir. 36 Osmanlı padişahından 12’sinin isyan ve darbeyle tahtını kaybettiği gözönüne alındığında durumun vahameti daha iyi anlaşılır. Günlerce, hatta aylarca devam eden isyanlar İstanbul halkına korkulu günler yaşatıyor, günlük hayat tamamen felç oluyordu. İsyanlar zaman zaman o kadar ileri boyutlara ulaşıyordu ki, bazen devlet adamlarının cesetleri köpeklere yem ediliyor, bazen sadrazamların kelleleri alınıyor, bazen de padişahlar acımasızca katlediliyorlardı.

Gezi hizmet kıtaları olarak adlandırılan derbendci, menzilci, yörük, tatar, müsellem, cerahor, canbaz, lağımcı gibi gruplar, osmanlı İmparatorluğu'nun başarılarının görünmez mimarları olmuştur. Bu tekşilatlar hakkında derinlemesine yapılan incelemeler, imparatorluğun sosyal, iktisadi, askeri ve idari bünyesini de açıklıkla ortaya koymakta, Osmanlı teşkilatının ne kadar sağlam temeller üzerine oturduğunu göstermektedir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Fotoğrafçılık 1839-1923, bulunuşundan hemen sonra İmparatorluk topraklarına ulaşan fotoğrafın 1839 ile 1923 yılları arasındaki serüvenini anlatıyor. Engin Özendes, bir yandan Osmanlı toplumunun fotoğrafa ve fotoğrafçılığa yaklaşımını, geleneklerine bağlı Osmanlı sultanlarının, 19. yüzyılın bu yeni buluşuna gösterdikleri ilgiyi; hatta fotoğrafçılık mesleğini sürdürenlere verdikleri desteği anlatırken, mekândaki ve toplumdaki değişimi her biri tarihi belge niteliği taşıyan fotoğraflarla dönemin sosyal yaşamını da gözler önüne seriyor. Bir belge olarak gelecek kuşaklara ışık tutacağına inandığı kitabında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde çalışmış olan fotoğrafçıların ayrıntılı bir listesini de veren Engin Özendes Türkiye'nin fotoğraf geçmişini tanımak, araştırmak isteyenlere, Ortadoğu fotoğrafıyla ilgilenenlere de çok önemli bir başvuru kaynağı sunuyor. Geçmişi günümüze taşıyan çok değerli fotoğraflardan oluşan Osmanlı İmparatorluğu'nda Fotoğrafçılık 1839-1923, geniş bir coğrafyada fotografçılığın maceralarını anlatırken merak uyandıran pek çok soruya da yanıt veriyor: "İslam dininin etkin olduğu Osmanlı milletler topluluğunda, Müslüman sultanların saraylarına fotoğrafın kolaylıkla girebilmesinin ve hatta onlardan destek görmesinin, fotografçıların ödüllendirilmesinin gizemi neredeydi?" "Sokaklarında kar gibi beyaz yaşmaklarıyla gezen zarif Müslüman kadınların, kırmızı fesli Osmanlı erkeklerinin gözleri, değisik bir ülkeyi tanımak için gelmis şık Batılı kadınların ve erkeklerin bakışları, nasıl bir dünyayı izlemisti bu Doğu kültürü yaşamında?" "Orient'in İncisi; bugün dünyada en fazla değisiklige uğramıs kent İstanbul... Ve bu kentin en karışık milletleri barındıran caddesi Péra nasıl bir yaşama tanık olmuştu?"