En Son Eklenenler

Yapı Kredi Yayınları dünyaca ünlü filolog ve düşünür Georges Dumézil'in 3 ciltlik başyapıtı Mit ve Destan'ı Türkçeye kazandırmaya devam ediyor. Hint-Avrupa Destanlarının Tipleri: Bir Kahraman, Bir Büyücü, Bir Kral alt başlığını taşıyan ikinci ciltte, Dumézil İskandinav ve Hint destanları arasındaki benzerlikleri betimlemeye devam ediyor ve bizi şu can alıcı soruyla baş başa bırakıyor: 'Eğer Doktor Sigmund Freud meşhur bir Yunan masalı yerine, gerek Kavya Uşanas'ın gerekse Key Us'un kariyerlerini sona erdirme tehlikesi içeren can sıkıcı durumları ve çıkmazı çözüme kavuşturan usulleri işitmiş olsaydı, acaba bugün psikanalizin merkezi imgeleminde ne yer alırdı?'

“Ben ne Rus yazarı ya da düşünürü ne de Rus aydınıyım, sadece Sovyet Yahudisiyim.” Gerçekle düşün, geçmişle geleceğin birbirine karıştığı, coşkun bir nehir gibi akıp giden iki roman ve on altı öykü... Yazarlık kariyeri boyunca çok az ürün vermesine rağmen Dostoyevski üzerine yazılmış en etkileyici romanlardan biri olan “Baden Baden’de Yaz” (YKY, 2007) ile dünya çapında ün kazanan Leonid Tsıpkin, bu kez bütün eserleriyle Türkçede: İkinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki Yahudi karşıtı hareketleri ve Stalin döneminin ağır baskı ortamını derinden hisseden bir Yahudi ailesinin öyküsünün anlatıldığı Neroç Köprüsü ve Yahudilerin gaz odalarında toplu kırımıyla İsa’nın çarmıha gerilişinin iç içe anlatıldığı “Norartakir” adlı otobiyografik kısa romanları da içeren “Neroç Köprüsü”nde yazarın bütün öyküleri yer alıyor. “Endişeli bir beklentiyle ona bakan yüzlerce insana tiz, kesik kesik bir sesle, şimdi çarmıhta ölen adama anlaşılmaz gelen bir dilde bir şeyler söyledi subay – bu onların anadiliydi, çocukluktan beri bu dili konuşuyorlardı, anne babaları gibi; sevdikleri şiirleri de bu dilde yazmışlardı, dolayısıyla buzağı derisinden çizmeleri pırıl pırıl parlayan bu temiz giyimli adamın aslında onlara emir verdiğini anlayamamışlardı – tabii ya, bunu nasıl tahmin edememişlerdi? Yoldan geldikten sonra yıkanmak gerekirdi, şimdi banyoya götüreceklerdi onları; bavullarından ve seyahat çantalarından mis kokulu sabunlarını, iç çamaşırlarını çıkarmaya giriştiler.”

Şeytan'da antik kötülüğün, İblis'te ise Hıristiyanlığın ilk dönemlerindeki kötülüğün etkileyici bir portresini çizen Jeffrey Burton Russell, Lucifer'de ortaçağ diabolojisinin gelişimini sergileyerek, kötülüğün belki de en etkin olduğu döneme, 20. yüzyıla giriş yapmaya hazırlanıyor. Ortaçağ ile yeniçağ arasında kötülük dinsel niteliklerden sıyrılıp günlük hayatın konusu olmaya başlamaktadır ve Şeytan, artık evrene egemen olma yolundadır. Ortaçağın karanlık yüzü karnavallardan, paskalya kutlamalarından, bilgi ve şairlerin coşkulu arayışlarına dek her yönüyle aydınlanıyor. Şeytan giderek yakına geliyor.

Alphonso Lingis, birçok kitabı olduğu halde Batı'da yeterice tanınmayan bir felsefeci ve gezgin. Tanınmamasının bir nedeni de herhalde rasyonel Batı'nın ancak kendsiyle analojiler kurarak, özetle kendisine benzeterek kavrayabildiği öteki kültürleri, olanca başkalıkları içinde anlamaya, kendi sözleriyle konuşturmaya çalışması. Bunu da antropolojinin indirgeyici normlar içinde değil. Batı rasyonalizmin içerdiği ciddi çatlkları, anlamlı ve tekil bir hayat yaşamanın önüne çıkardığı maddi ve manevi engelleri serimleyecek biçimde yapması. Ortak Bir Şeyleri Olmayanarn Ortaklığı önce rasyonel cemaati betimliyor; Herkesin ortak-aonim söylemi kendi dilinde yeniden ürettiği, kendini ancak yaptığı "iş"le tanımlayan; Levinası'ın terimleriyle "söyleme"yi tali, "söylenen"i temel önemde gören bir cemaattir bu. Bu cemaat temel fetişi olan "iletişi değeri olmayan mırıltısını, uğultusunu "gürültü" sayar; her ağaç ve her güvercin için aslında ayrı bir sözcüğe ihtiyaç duyulduğunu görmezden gelir. Rasyonel söylem, hakikatini tesis etmek için kurumlara ihtiyaç duyar ve paryayı, mistiği, psikotiği, vahşiyi, teröristi bu hakikate ulaşmaktan aciz görüp dışlar. Lingis bu cemaatin karşısına "öteki cemaat"i çıkarır. Beninle ortak hiçbir şeyi olmayan ötekiyle karşılaştığım cemaattir bu. Burada öteki, benimle sadece sözleriyle değil, çıplak gözleri, boş elleri ve sessizliğile, yaralanabilirliğiyle yüzleşir. Burada benim rasyonel buyruğumun tutarlılığını boan bir davetsiz misafir, bir ıstırap yüzeydir öteki. Onunla ancak istemdışı bir hareketle, katıksız bir derinlik duygusuyla hissedebilen kimsenin mülk edinemeyeceği, ilkselin için gömülerek karşılaşırız. Akıl sorgulamasını yeni uçlara taşıyan epeyce çetrefil, hatta garip bir kitap elinizdeki. Felsefe, gezi kitabı, otobyografi, anlatı ve antropoloji metni gibi kalıp türlerin hiçbirine sığayan, hem çok ağırbaşlı hem d çok çoklusu, "taşkın" bir kitap. Okuru felsefi düşüncenin en soyut, en soğuk topraklarından uzun bir süre gezdirip yorarken birdenbire Nikaragualı Sandinist bir gerillayı, Laolu kavruk, edepsiz bir garsonu, çocuğuna gökkuşağını görmeyi öğreten bir kadını, yağmur ormanlarının uğultusunu, okyanusların serinliğini, Balinezya yerlilerinin muhteşem Keçak törenini şiirsel bir üslupla anlatmaya başlayıp ateşe atan bir kitap. Ter dökmeyi göze alanlar karşılığını, fazlasıyla bulacaklar...