Üç İttihatçı (Arap, Kürt ve Arnavut Milliyetçilikleri ve İttihat-Terakki)

Üç İttihatçı, değerli tarih hocası Orhan Koloğlunun bir dönem İttihat ve Terakki Fırkasında yer alan Aziz Ali Mısri, Kürt Şerif Paşa ve Dukagjizade Basrye dair kapsamlı bir incelemesidir. Bu üç ismin ortak noktası, yola İttihatçı olarak çıkmaları ama sonrasında kendi etnik kimliklerine uygun biçimde milliyetçilik yapmalarıdır. İttihatçılıktan Jöntürklüğe geçen, bir dönem Balkanlarda Komitacı avcılığı bile yapan Osmanlı subayı Aziz Ali Mısri sonradan Arap milliyetçiliğine dönmüştür. Osmanlı Devletinin Stockholm elçisi olan Kürt Şerif Paşa ise Jöntürk olarak başladığı siyasi serüvenine Kürt milliyetçisi olarak devam etmiştir. İttihat ve Terakkiden mebus seçilen, Osmanlı Meclisinde Dışişleri Komisyonu Başkanlığını yapan Dulkagjinzade Basri ise Arnavut milliyetçiliğinin sembol isimlerinden birisi olmuştur. Orhan Koloğlu, Üç İttihatçıda İttihat ve Terakkinin Arap, Kürt ve Arnavut milliyetçilikleriyle ilişkisini gözler önüne seriyor. Böylelikle hem Türk milliyetçiliği ile İttihat ve Terakki arasındaki ilişkiyi tartışmaya açıyor, hem de bu üç ismin geçirdiği değişiklikler üzerinden Osmanlı Devletinin son dönemine ışık tutuyor.