Bilgisayara Kitap Okunurken Uyulması Gereken Kurallar

BİLGİSAYARA KİTAP OKUNURKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR

Evinizdeki Kayıt Ortamını Yaratma

Sesli kitap kaydı için ihtiyacınız olan;

·         Bilgisayar

·         Kulaklıklı mikrofon

·         Kayıt programı (Audacity)

·         Sessiz bir ortamdır.

Eğitimimiz ve bu kitapçıktaki bilgiler dışında, GETEM’in http://www.getem.boun.edu.tr/  sayfasından “Gönüllü Okuyucu Eğitim Filmi”ni inceleyebilirsiniz. Burada, bizim eğitimimizde ve kitapçığımızda yer alan bilgilerin yanı sıra, Audacity kayıt programının kullanımı da anlatılmaktadır.

Başta zor gibi görünse de aslında hızla alışılacak bir uygulaması ve kolaylığı vardır. Kısa süren acemilik süresi ardından okumaya başlayıp bir kitabı bitirdiğinizde kendinizi çok mutlu hissedersiniz. Çünkü artık bilirsiniz ki o kitaba, Türkiye’deki herhangi bir görme engelli tarafından ulaşılabilecek.

Deneme Kaydı Neden ve Nasıl Yapılır?

Deneme kaydı, evinizde kurmuş olduğunuz kayıt sisteminden çıkan ses kayıt kalitesini duyabilmemiz ve okumada duyulan önemli seslendirme hataları konusunda geri bildirim alabilmeniz amaçlı yapılır. 5 dakikalık bir deneme kaydını seslendirmek için, istediğiniz herhangi bir metinden bir bölüm seçebilirsiniz.

Bunun için programın nasıl kullanıldığından emin olun.

Deneme Okumasını Kaydederken

·         İsminizi ve soyadınızı bitişik yazın,

·         Baş harflerini büyük yazın.

·         Türkçe karakter kullanmayın.

 Deneme Kayıdınız Bitiminde

Bu kaydı mail yoluyla;

E-Posta Adreslerimiz: geteminfo@boun.edu.tr ; geteminfo@gmail.com veya getembilgi@gmail.com

Adreslerinden birine gönderin. Size en kısa zamanda geri dönüş yapılacaktır.

Kitabınızı Seçerken

Okumak istediğiniz kitabı seçerken izlemeniz gereken yol GETEM’in web sayfasından; http://www.getem.boun.edu.tr/

1.      Ana sayfada, solda yer alan linklerde “Talep Edilen Kitaplar”da görme engellilerden okunması talep edilen tüm kitapların listesini bulabilirsiniz. Seçiminiz bu kitaplardan biri olabilir.

2.      Eğer okumak istediğiniz farklı bir kitap varsa, bu kitabın daha önce okunup okunmadığını yine ana sayfa üzerindeki katalog bölümüne tıklayıp buradan arama  yaparak kontrol edebilirsiniz. Eğer aradığınız eserle ilgili bir sonuç bulunmadıysa, kitap daha önce okunmamış demektir. Ayrıca çıkan sonuç, Bilgisayar sesi veya Metin formatındaysa ve insan sesi olarak bir kayıt yoksa, yine eseriniz uygundur. Ancak eğer eser “bitirildi” şeklinde insans sesi Türkçe formatında görünüyorsa, bu, eser daha önce seslendirilmiş anlamına gelir ve başka bir eser seçmenizi gerektirir.

3.     Son olarak, başka sesli kütüphanelerle de ortak çalıştığımızdan, seçtiğiniz kitabın, GETEM dışında biri tarafından aynı zamanda okunuyor olması ihtimaline karşılık eser adını bize mail yoluyla bildirerek teyid almadan eseri seslendirmeye başlamayın.

“Ayrım 1”; Kitabın Kimliği ile ilgili Her şey!

“Ayrım 1” Kitabın isminin, yazarının, yayınevinin, seslendirenin, içindekilerin ve kitabın kapak resminin anlatıldığı bölümdür.

Burada seslendirmeye başlamadan önce kitapçığın sonundaki form doldurularak okunması gerekmektedir.

Kitabın Arka yüzü denilerek, kitabın arka sayfasındaki tanıtım bilgileri okunacaktır.

*Eğer kitabın arka yüzünde seslendirilecek bir bilgi yok ise, bir sonraki seslendirme aşamasına geçilir.

Kitabın Önsözü, Yazar hakkında bilgi ve İçindekiler kısmı (sayfa numarası söylenerek) , bölüm ve alt başlıkları ile birlikte seslendirilecektir. Bu bilgiler seslendirildikten sonra yeni bir ayrıma geçilecektir ve bu ayrımın adı ise "Ayrım2" dir.

Kitaba birinci ayrımda başlanmamalı ilk ayrımda yalnızca belirttiğimiz künye bilgileri okunmalıdır.

Ayrım 2 İçin Hazırız!  Ama Nedir Bu Ayrımlar?

Ayrımlar, bir kitabın 15–20 dakikalık okumalara bölünmüş, mp3 ses kayıtlarıdır. Ayrımların bütünü, kitabı oluşturur. Aslında hem okuyan, hem de dinleyen için kolaylaştırıcıdır. Bir şeyi okurken, kaldığımız yeri belirlemek için kitaba ayraç koyduğumuzu düşünürsek, ayrımlar da bir yerde buna benzer ve okuyucunun kitapiçinde daha rahat dolaşmasına, kaldığı yeri daha kolay bulmasına yarar.

Birinci ayrım için; “Ayrım 1” diyerek okumaya başladık ve okuduk. Okuma bittikten sonra bunu 001-KitabinAdi.mp3 olarak kaydedip kitabın ismi (Örnek: KirmiziYoyo) ile oluşturduğumuz klasörün içinde saklarız.

Ayrım isimlendirirken,                                                                   

·         Kitabın adındaki kelimeleri bitişik yazarız.

·         Kelimelerin baş harflerini büyük yazarız.

·         Türkçe karakter kullanmayız.

Tekrar yeni bir dosya açıp başına “Ayrım 2, sayfa …” deyip kitabı, yani ilk 15- 20 dakikalık bölümü okumaya başlarız. Bitince “Ayrım Sonu sayfa xxx” diyerek kaydı sonlandırırız. Ardından düzenleyip 002-KitabinAdi.mp3 olarak kaydedip aynı klasör içinde saklarız.

Bu böylece devam eder. Sonunda 10 tane ayrım oldu diyelim. Bunların hepsini bir klasör içine alırız ve kitabımız teslime hazır hale gelir.

Her ayrım başında yalnızca kaçıncı ayrım olduğu ve o anki sayfa numarası söylenir:

Örnek: “Ayrım2, sayfa 14”

Ayrım sonlarında ise ayrım sonu denilerek o anki sayfa numarası söylenir.

Örnek: “Ayrım sonu, sayfa 21.”

Edebi eserlerde en fazla 15–20 dakikada bir ayrım yapılır. Çocuk kitaplarında ise 8–10 dakika geçilmemesi uygundur.

Kitabın okunması tamamlandığında "Kitabın sonu" ifadesi kullanılır ve o günkü tarih söylenir.

Örnek: “Kitabın sonu, 15 Temmuz 2015”

Kitabın son bulduğu ayrımdan sonra gelen ayrımda ise varsa eserde geçen yabancı kelimelerin yazılışları, eser sonundaki kaynakça, indeks, sözlük gibi kısımlar (başlıkları dahil) okunmalıdır. Bunlar da bittiğinde eser sonu denilerektarih belirtilmelidir.

Örnek: “Eserin sonu: 16 Temmuz 2015”.

Okurken Karşılaşacağınız Özel Durumlar

·         Dipnot: bulunduğu cümlenin sonunda okunur. Okunurken dipnot diye başlanır, Dipnot, ilgili kelime ve açıklaması biraz daha hafif bir ses tonu ile okunarak farklı bir bölüm olduğu hissettirilmelidir.
Örnek: Atının üzerindeki ataman (1) yüksek sesle bağırdı.
Seslendirme şekli: "Dipnot Ataman: Kazak reislerine verilen isimdir.” Eğer bir dipnot bir paragraftan daha uzun sürüyorsa dip not bittiğinde “Kitaba dönüş” denilerek kitap okunmaya devam edilmelidir. Eğer kitap da çok fazla sayıda dipnot varsa, nasıl bir okuma yapılacağına GETEM’e danışılarak karar verilmelidir.

·         Parantez: Parantez işareti içinde olan kelime ve cümlelerde ise; ses tonu değiştirilmeli ve yalnızca parantez işareti içinde olan kelimelerin parantez içinde olduğu belirtilmelidir.
Örnek: : (Annemin kırmızı ayakkabısı)
"Parantez içinde annemin kırmızı ayakkabısı" şeklinde.

·         Tırnak işareti: (“…”) tırnak içinde olan kelime ve cümlelerde ses tonu değiştirilmelidir. “Tırnak İçinde” gibi bir ifade kesinlikle kullanılmamalıdır.

·         Kısaltmalar: önce kısa ve açık şekliyle okunmalı, daha sonraki karşılaşmalarda yalnızca kısa şekliyle okunmalıdır.
Örneğin: "MEB Milli Eğitim Bakanlığı", daha sonraki karşılaşmalarda ise yalnızca "MEB" şeklinde olmalıdır.

• Yabancı kelimeler: eser içersinde geçen, yazar ismi, şehir isimleri ve karakterler yabancı ise, bunlarla ilk karşılaştığınız yerde o kelimenin altını çizin. Eserin seslendirmesini tamamladıktan sonra, ayrı bir ayrım oluşturun ve “Bu eserde geçen Yabancı Kelimeler” şeklinde bir seslendirme yaptıktan sonra, önce kelimeyi özgün söylenişi ile sonra ise tek tek harf olarak (harflerin Türkçede okunduğu gibi) seslendirin. Seslendirme şekli; "Boris" Be, O, Re, İ, Se ; "İrina" İ, Re, İ, Ne, A ; "Pavel" Pe, A, Ve, E, Le.
  Eseri seslendirirken, yabancı kelimeleri özgün okunuşlarıyla seslendirin. Eğer bir şeyin nasıl seslendirildiğini bilmiyorsanız, Google arama alanına TTS demo yazın. Çıkan sonuçlardan birine girerek yabancı kelimeyi yazın ve ilgili dili seçerek, “Say it” düğmesine bastığınızda, kelimenin nasıl telefuz edilmesi gerektiği konusunda bir ipucu edinebilirsiniz.
   

Diğer Notlar…

·         Seslendirme sırasında, nefes alırken, daima ağızdan nefes alınmalıdır. Burundan nefes alınması halinde dikkat çekici sesler çıkabilir.

·         Kayıtlardaki sesin istenen kalitede olup olmadığını kontrol etmek için kayıt yapan kişi sesleri mutlaka kulaklıktan takip etmelidir.

·         Masaüstü mikrofon kullanıldığı takdirde, mikrofon ile olan uzaklığa çok dikkat edilmelidir çünkü bu uzaklık değiştikçe kayıttaki ses şiddeti dikkat çekici bir şekilde değişiklik göstermektedir.

·         Her kitabın okunma hızı ve tonlama şekli o kitabın özelliğine uygun olmalıdır. Örneğin, yetişkinler için okunan bir roman daha akıcı, çocuklar için okunan bir masal kitabı ise, daha yavaş okunmalıdır.

Kitabın Kaydı Tamamlandığında

Önce kendinizi tebrik ediniz.

Dosyaları kaydettiğiniz klasörü www.wetransfer.com, www.dropbox.com ya da Google Drive aracılığıyla bizlere ulaştırınız.